Τον Αύγουστο του 1922, ο τουρκικός στρατός εισήλθε στη Σμύρνη μετά την κατάρρευση του ελληνικού μετώπου στη Μικρά Ασία, φέρνοντας μαζί του μια σειρά από θηριωδίες. Χιλιάδες πρόσφυγες, κυρίως Έλληνες και Αρμένιοι, εγκλωβίστηκαν στην πόλη, αναζητώντας σωτηρία και ελπίζοντας σε διάσωση από τα πλοία των συμμαχικών δυνάμεων που βρίσκονταν στο λιμάνι.

Οι πρώτοι που εισέβαλαν στη Σμύρνη ήταν οι τσέτες, άτακτοι μαχητές που ακολουθούσαν τον στρατό του Κεμάλ. Οι θηριωδίες τους ήταν ανείπωτες. Εκτέλεσαν άνδρες που συνάντησαν στον δρόμο και λεηλάτησαν τις περιουσίες των πολιτών. Έφτασαν ακόμη και στο σημείο να ακρωτηριάζουν ανθρώπους, κόβοντας δάχτυλα και αφτιά για να κλέψουν κοσμήματα.

Στις 31 Αυγούστου (παλαιό ημερολόγιο), ξεκίνησε η καταστροφική πυρκαγιά που κατέκαψε τη Σμύρνη. Η φωτιά διήρκεσε έως τις 4 Σεπτεμβρίου και κατέστρεψε ολοσχερώς τη χριστιανική και αρμενική συνοικία, ενώ οι μουσουλμανικές και εβραϊκές περιοχές έμειναν ανέγγιχτες. Η καταστροφή της Σμύρνης σηματοδότησε το τέλος της μακραίωνης παρουσίας του ελληνισμού στη Μικρά Ασία.

Η ιστορική έρευνα επιβεβαιώνει ότι ο εμπρησμός της Σμύρνης ήταν αποτέλεσμα οργανωμένου σχεδίου από τους Τούρκους. Ωστόσο, υπάρχουν ακόμα φωνές που αβάσιμα ισχυρίζονται πως την φωτιά την έβαλαν οι Έλληνες κατά την αποχώρησή τους. Αυτός ο τραγικός σταθμός στην ιστορία, που σήμερα τιμάται στις 13 Σεπτεμβρίου λόγω της αλλαγής του ημερολογίου, παραμένει ένα από τα πλέον οδυνηρά κεφάλαια της ελληνικής ιστορίας.

Την ώρα που η φωτιά κατέστρεφε σπίτια και περιουσίες, οι Τούρκοι σκότωναν, κακοποιούσαν και εξευτέλιζαν με κάθε τρόπο τους Έλληνες....

Όσοι κατάφερναν να γλιτώσουν από τα χέρια των διωκτών, έτρεχαν στο λιμάνι κι εγκατέλειπαν την πόλη. Πολλοί έπεφταν ακόμα και στη θάλασσα για να σωθούν. Ο απολογισμός ήταν τραγικός.

Στην καταστροφή σημαντικός ήταν και ο ρόλος των συμμαχικών δυνάμεων, οι οποίες έμειναν προκλητικά αμέτοχες. Φυσικά υπήρξαν και εξαιρέσεις. Για παράδειγμα, υπήρξε ένας Αμερικανός που πλήρωσε από την τσέπη του για να εξασφαλίσει τις ζωές των προσφύγων....

 
Top