Μάχη των Θερμοπυλών: Ένα από τα πιο εμβληματικά γεγονότα της αρχαίας ελληνικής ιστορίας κατά τη διάρκεια των Περσικών Πολέμων.

Περίπου τέτοιες ημέρες, 7-10 Αυγούστου ή Σεπτεμβρίου του 480 π.Χ., συμβαίνει η Μάχη των Θερμοπυλών. Εκείνη την περίοδο διεξάγονταν οι Ολυμπι...

Περίπου τέτοιες ημέρες, 7-10 Αυγούστου ή Σεπτεμβρίου του 480 π.Χ., συμβαίνει η Μάχη των Θερμοπυλών. Εκείνη την περίοδο διεξάγονταν οι Ολυμπιακοί Αγώνες για όλους τους Έλληνες (75η Ολυμπιάδα) αλλά οι Σπαρτιάτες ταυτόχρονα εόρταζαν και τα Κάρνεια. Μια σύγκρουση εκείνη την περίοδο την θεωρούσαν ιεροσυλία. Οι Έφοροι της Σπάρτης όμως, θεώρησαν επείγουσα την κατάσταση και σοβαρή δικαιολογία για να στείλουν τον Λεωνίδα με τον στρατό του να υπερασπιστεί τις Θερμοπύλες.

Παρακαλώ να διαβάσετε μέχρι τέλους. Το οφείλετε στους προγόνους σας κι ας είναι μεγάλο το κείμενο ή κουραστικό. Να τους μνημονεύετε διότι κάποιοι Έλληνες σήμερα ξεχάσατε τις θυσίες τους ..

Ας τα πάρουμε απο την αρχή. Λαμβάνει χώρα στον Ισθμό της Κορίνθου το Πανελλήνιο Συνέδριο. Το σχέδιο είχε ως εξής. Οι Θεσσαλοί γνωστοποιούν πως θα πρέπει να υπερασπισθούν την διάβαση του Ολύμπου, εάν θέλουν να σωθεί η Ελλάδα και η Θεσσαλία. Εάν αρνούνταν το αίτημα στο συνέδριο, να στείλουν ισχυρές δυνάμεις, τότε αυτοί θα αναγκάζονταν να συμβιβασθούν με τους εισβολείς, διότι θα έμεναν εκτεθειμένοι.

Το αρχικό σχέδιο λοιπόν ήταν άλλο απο αυτό που γνωρίζετε οι περισσότεροι και αφορούσε την διάβαση του Ολύμπου. Οι Έλληνες απέστειλαν στα Τέμπη δέκα χιλιάδες οπλίτες, που μαζί με το περίφημο και πανελληνίως γνωστό θεσσαλικό ιππικό στρατοπεύδεσαν εκεί για να αντιμετωπίσουν τον κοινό εχθρό. Αρχηγός των Σπαρτιατών ήταν ο Ευαίνετος, ο υιός του Καρήνου και των Αθηναίων ο Θεμιστοκλής, υιός του Νεοκλέους. Το στράτευμα των Ελλήνων παρέμεινε στην περιοχή λίγες ημέρες. Οι Έλληνες πληροφορήθηκαν, απο την κατασκοπεία τους , ότι οι Πέρσες θα διέρχονταν απο άλλη δίοδο προς τη Θεσσαλία. Συγκεκριμένα απο την πάνω πλευρά της Μακεδονίας μέσω της χώρας των Περραιβών, κοντά της πόλεως "Γόνοι". Η πληροφορία ήταν σωστή. Έτσι για να μην αποκοπεί το στράτευμα , επιβιβάστηκε στα πλοία και επέστρεψε στον Ισθμό. Στην σύσκεψη αξιολόγησαν τις πληροφορίες και αποφάσισαν να υπερασπισθούν ένα άλλο στενό , νοτιότερα των Τεμπών, τις Θερμοπύλες διότι ο Ξέρξης ακόμη βρισκόταν στην Άβυδο.

Οι Λακεδαιμόνιοι θα έστελναν το κύριο στράτευμα τους μόλις τελείωνε η εορτή των Καρνείων, το ίδιο και οι άλλοι σύμμαχοι, μόλις τελείωναν οι Ολυμπιακοί Αγώνες. Έτσι λόγω θρησκευτικών και αθλητικών εορτών ο Λεωνίδας έμεινε μόνος με λίγους στρατιώτες που τον ακολούθησαν και τους οποίους διάλεξε ο ίδιος έναν έναν.

Ο βασιλιάς της Σπάρτης , Λεωνίδας Α' , υιός του Αναξανδρίδου, εκ του γένους των Αγιαδών, πήρε μαζί του τριακόσιους άνδρες, τους οποίους ο ίδιος διάλεξε με προσοχή και με προϋπόθεση να έχουν υιούς, ώστε αν πεθάνουν, να αφήσουν διάδοχο στην οικογένεια τους για την συνέχεια των Σπαρτιατών όπως έπρεπε σύμφωνα με τα λακωνικά ήθη. Ο Λεωνίδας δεν ανέμενε τον στρατό που του υποσχέθηκαν οι έφοροι, αλλά έφυγε γρήγρορα για τις Θερμοπύλες για να επιβραδύνει και να αποθαρρύνει τους Πέρσες αλλά και για να αποτρέψει τους Θηβαίους να μηδίσουν. Για αυτό κάλεσε τους Θηβαίους να μεταβούν στις Θερμοπύλες. Εκείνοι δέχθηκαν αλλά είχαν διαφορετικές σκέψεις στο μυαλό τους. (οἱ δὲ ἄλλα φρονέοντες ἔπεμπον)

Όταν οι Έλληνες είδαν το πλήθος των Περσών να κατευθύνεται προς τις Θερμοπύλες συνεκάλεσαν συμβούλιο, όπου οι Πελοποννήσιοι υποστήριξαν την αποχώρηση απο τις Θερμοπύλες προς τον Ισθμό της Κορίνθου και την οργάνωση της άμυνας σε εκείνο το σημείο. Οι Λοκροί, όμως, και οι Φωκείς διαμαρτυρήθηκαν για την προτεινόμενη αλλαγή του σχεδίου με αφορμή την αρχή λογομαχιών.

Ο Λεωνίδας αποφάσισε να μείνουν και να πολεμήσουν στις Θερμοπύλες.

Την ίδια στιγμή συγκεντρώνονται στην περιοχή των Θερμοπυλών και οι βάρβαροι. Ο Ξέρξης στέλνει "κατάσκοπον ιππέα" για να δεί τους Έλληνες στρατιώτες και να υπολογίσει τη δύναμη τους και να αναφέρει τι κάνουν. Ο Πέρσης ιππέας πλησίασε στο Ελληνικό στρατόπεδο και είδε τους Σπαρτιάτες να γυμνάζονται και να χτενίζουν τα μαλλιά τους. Άλλοι λούζονταν. Τον είδαν αλλα δεν του έδωσαν σημασία και έτσι επέστρεψε και ανέφερε όσα είδε όπως μας αναφέρει ο Ηρόδοτος.

Ο Ξέρξης απόρησε και κάλεσε τον Δημάρατο, τον υιό του Αρίστωνος. Του επανέλαβε όσα άκουσε απο τον ιππέα και τον ρώτησε τι σημαίνουν αυτά και πως εξηγεί τη συμπεριφορά των Σπαρτιατών:

"Εγώ, απαντά ο Δημάρατος, όταν ξεκίνησες την εκστρατεία, σου είχα ομιλήσει γι'αυτούς τους άνδρες. Σου είπα τότε, ότι οι Σπαρτιάτες δεν θα δεχόντουσαν ποτέ όρους που θα σκλάβωναν την Ελλάδα και ότι θα σε πολεμήσουν ακόμη και αν ολόκληρη η Ελλάδα υποταχθεί. Είναι περιττό να με ρωτήσεις για αριθμούς. Αν υποθέσουμε ότι συγκεντρώνουν χίλιους πολεμιστές, τόσοι θα σε πολεμήσουν. Το ίδιο θα συμβεί για οποιονδήποτε αριθμό, είτε μεγαλύτερο, είτε μικρότερο. Όταν σου είπα αυτά εσύ γέλασες και τώρα να. Αυτοί οι άνδρες στέκονται εδώ για να υπερασπισθούν το πέρασμα και προετοιμάζονται να σε πολεμήσουν. Είναι νόμος σε αυτούς έτσι να κάνουν , να στολίζουν τα κεφάλια τους κάθε φορά που διακινδυνεύουν την ζωή τους. Πάντως σε διαβεβαιώ, αν νικήσεις τους Σπαρτιάτες κανένα άλλο έθνος ανθρώπων δεν θα σου αντισταθεί. Εμπρός σου ευρίσκεται το καλλίτερο βασίλειο της Ελλάδος, με τους αρίστους άνδρες".

Ο Ξέρξης δεν μπορούσε να το πιστέψει. Αδυνατεί να θεωρήσει αυτά που ακούει λογικά και ρωτά για δεύτερη φορά : "Μα πως θα μου αντισταθούν οι ελάχιστοι αυτοί;" . Και λαμβάνει την εξής εκπληκτική απάντηση απο τον Δημάρατο: "Αν δεν συμβεί ακριβώς αυτό που σου είπα , τότε βασιλιά, να με μεταχειρισθείς ως κοινό ψεύτη".

Ο Ξέρξης τις πρώτες πέντε ημέρες έκανε υπομονή ώστε οι Έλληνες να αποχωρήσουν αφού θα έβλεπαν τον τεράστιο στρατό των Περσών. Εκείνοι όμως ήταν ακόμη εκεί. Περίμεναν. Με αυτόν τον τρόπο επηρέασαν τον εγωισμό του Ξέρξη. Ενώ περίμεναν την επίθεση, βλέπουν να τους πλησιάζει η επίσημη περσική πρεσβεία, η οποία διαβάζει στον Λεωνίδα την επιστολή του βασιλιά τους, ανακοινώνοντας ότι ο Ξέρξης του προσφέρει εξουσία σε ολόκληρη την Ελλάδα αρκεί να γίνει σύμμαχος του.

Η υπερήφανη απάντηση του Λεωνίδα υπήρξε μνημειώδης:

"Για μένα είναι καλλίτερος ο θάνατος υπέρ της Ελλάδος, παρά να βασιλεύσω στους ομοφύλους μου".

[ἐμοὶ δὲ κρείσσων ὁ ὑπὲρ τῆς Ἑλλάδος θάνατος τοῦ μοναρχεῖν τῶν ὁμοφύλων].

~ Πλουτάρχου Λακωνικά Αποφθέγματα 225C

Τόσο ο Ηρόδοτος όσο και ο Πλούταρχος δεν κάνουν μνεία για ανταλλαγή μηνυμάτων ανάμεσα στον Ξέρξη και στον Λεωνίδα. Μόνο ο Πλούταρχος γράφει για ανταλλαγή επιστολών. Η μία είναι αυτή που ανέφερα που τον καλεί να συνταχθεί με τους Πέρσες. Η δεύτερη είναι η απειλητική που απαιτούσε να παραδώσουν τα όππλα "Πέμψον τὰ ὅπλα" με αποτέλεσμα να δεχτεί μια απο τις διασημότερες φράσεις στην ιστορία της ανθρωπότητας : «μολὼν λαβέ».

Έτσι λοιπόν ο Λεωνίδας κάνει σαφές πως ο Έλληνας γεννήθηκε ελεύθερος, με ιδανικά και αξίες, και αναλαμβάνει το χρέος και το καθήκον του να θυσιαστεί για όλα αυτά.

Ο Ξέρξης έλαβε τις απαντήσεις του και δεν το πίστευε. Έβλεπε ότι οι Έλληνες στις Θερμοπύλες ήταν αριθμητικώς τελείως αμελητέοι μπροστά στο πλήθος του στρατού του. Δεν επιτέθηκε , δεν ήθελε να φανεί πως φοβάται. Άφησε να περάσουν τέσσερις ημέρες. Περίμενε ότι θα φοβηθούν και θα φύγουν. Όμως οι Έλληνες ήταν εκεί και περίμεναν. Ήδη η καθυστέρηση των τεσσάρων ημερών αναμονής των Περσών εξυπηρετούσε τα σχέδια των Ελλήνων, οι οποίοι ήθελαν να συγκεντρώσουν τις δικές τους δυνάμεις. Όπως είπαμε σκοπός ήταν η καθυστέρηση ώστε να τελειώσουν οι ιεροί αγώνες και τα Κάρνεια ώστε να σταλθούν κι άλλα στρατεύματα.

Κατά την πέμπτη ημέρα όμως, οι Πέρσες θεωρούν την παραμονή των Ελλήνων προσβλητική και ο Ξέρξης εξοργισμένος, διατάσσει τους καλύτερους πολεμιστές του, τους Μήδους και τους Κισσίους, να επιτεθούν και να τους συλλάβουν ζωντανούς.

Οι Μήδοι ήταν ισάξιοι των Περσών ως προς την στρατιωτική φήμη τους. Αποτελούσαν τμήμα αλπινιστών στρατιωτών όπως θα λέγαμε σήμερα , έτσι ήταν κατάλληλοι για την δύσβατη περιοχή των Θερμοπυλών. Επίσης είχαν "ανοιχτούς λογαριασμούς" με τους Έλληνες απο την εποχή της μάχης του Μαραθώνος.

Στις Θερμοπύλες, πρώτη γραμμή, βρίσκονται μόνο οι Σπαρτιάτες. Οι υπόλοιποι Έλληνες καλύπτουν άλλα σημεία του βουνού που θα αναφέρω παρακάτω. Την πρώτη ημέρα λοιπόν, οι επιθέσεις κατά των Σπαρτιατών είναι δυνατές και συνεχόμενες , αλλά αποτυγχάνουν όλες. Όλη την ημέρα οι Πέρσες επιτίθονται σαν το κύμα στη στεριά , όμως ηττούνται και σκοτώνονται όλοι συνεχίζοντας χωρίς να θέλουν να αναγνωρίσουν την ήττα τους. Ορμάνε με μανία προς την σφαγή τους. Όγκοι πτωμάτων καλύπτουν την διάβαση. Η πανωλεθρία των Μήδων και των Κισσίων είναι ολοκληρωτική.

Ο Ξέρξης ψάχνει λύση. Αποφασίζει να "ρίξει" στην μάχη την φρουρά του, τους αρίστους. Οι λεγόμενοι "Αθάνατοι". Ονομάζονταν αθάνατοι, διότι ο αριθμός που τους αποτελούσε σαν στράτευμα, ήταν πάντοτε δέκα χιλιάδες. Αν κάποιος πέθαινε ή ασθενούσε, τον αντικαθιστούσε αμέσως κάποιος άλλος, ώστε πάντοτε να υπάρχουν σταθερά δέκα χιλιάδες μαχητές.

Ο αρχηγός τους ο Υδάρνης διατάσσει αμέσως επίθεση, για να μην προλάβουν οι Έλληνες να αναπαυθούν. Οι Αθάνατοι ορμούν κατά των Σπαρτιατών αλλά αμέσως διαψεύδουν το όνομα τους , μιας και σκοτώνονται με τρομακτικό ρυθμό. Οι απώλειες τους είναι τεράστιες. Έτσι υποχωρούν και παύουν τις εχθροπραξίες. Απέτυχαν διότι οι Πέρσες μάχονταν με βραχύτερα δόρατα απο των ελληνικών, και λόγω της στενότητας του χώρου , το πλήθος των στρατιωτών τους ήταν άχρηστο. Αυτό ήταν μια πολεμική στρατιωτική τακτική που οι Λακεδαιμόνιοι την είχαν υπολογίσει ενώ οι Πέρσες όχι.

Οι Σπαρτιάτες ήταν τόσο άριστα γυμνασμένοι στις συμπλοκές τμημάτων σώμα με σώμα και αυτό γίνεται αντιληπτό απο την εξής τακτική τους. Μόλις τους έβλεπαν , έκαναν μεταβολή και έτρεχαν προς τα πίσω δήθεν πανικόβλητοι. Οι βάρβαροι ενθουσιασμένοι με κραυγές τους καταδίωκαν. Ξαφνικά δινόταν το σύνθημα , οπότε οι Σπαρτιάτες σταματούσαν ξαφνικά και γύριζαν πίσω και κατέσφαζαν τους Πέρσες. Κυριολεκτικά "έπαιζαν" μαζί τους.

Με το ξημέρωμα της δεύτερης ημέρας οι Πέρσες σκέφτηκαν πως οι Έλληνες θα είναι κουρασμένοι απο την μάχη που έδωσαν την προηγούμενη και θα είχαν τραυματίες και έτσι επανέλαβαν την επίθεση με περισσότερες ελπίδες. Έπεσαν έξω. Οι Έλληνες ήταν παρόντες όπως και πρίν , στην μάχη ! Λεπτομέρειες της μάχης της δεύτερης ημέρας δεν έχουμε πολλές. Ο Ηρόδοτος αναφέρει απλώς ότι οι Πέρσες, βλέποντας ότι δεν υπήρχε διαφορά απο την προηγούμενη ημέρα, υποχώρησαν και τελικώς αποσύρθηκαν.

Τότε όμως έρχεται ο προδότης. Είναι ο Εφιάλτης, υιός του Ευρυδήμου απο την Μαλίδα, ο οποίος αποβλέποντας σε μια γενναιόδωρη ανταμοιβή, πληροφορεί τους Πέρσες ότι υπάρχει κάποιο ορεινό μονοπάτι, το οποίο γνωρίζει , και απο το οποίο μπορούν να υπερφαλαγγίσουν τους Έλληνες. Το μονοπάτι ονομάζεται Ανόπαια (=ανηφόρα).

Το μονοπάτι άρχιζε απο τον ποταμό Ασωπό, που ρέει στο στενό φαράγγι (σημερ. Καρβουναριά), προχωράει κατά το μήκος πρός την κορυφή και καταλήγει στην πόλη Αλπηνό. Το πέρασμα αυτό είναι γνωστό στους κατοίκους της περιοχής, αφού από εκεί διέρχονταν πάντοτε οι Θεσσαλοί, όταν ήθελαν να παρακάμψουν το τείχος, που είχαν κτίσει οι Φωκείς στο παραθαλάσσιο πέρασμα των Θερμοπυλών. Το ήξερε φυσικά και ο Λεωνίδας, ο οποίος το είχε πληροφορηθεί, όταν είχε φθάσει στην περιοχή, για αυτό , φοβούμενος την χρησιμότητα του και ότι θα μπορούσαν να το εκμεταλλευθούν οι εχθροί, έιχε αναθέσει την φύλαξη του σε χίλιους Φωκείς, οι οποίοι προσφέρθηκαν εθελοντικά. Είχαν ανεβεί στο βουνό και σε κατάλληλο σημείο στρατοπέδευσαν ώς φρουροί της Ανοπαίας.

Με το ξημέρωμα της τρίτης ημέρας, έφθασαν στις κορυφογραμμές του μονοπατιού οι Πέρσες. Εκεί γίνονται αντιληπτοί απο τους Φωκείς όταν είχαν ήδη προχωρήσει πολύ. Μόλις οι φρουροί του μονοπατιού άκουσαν τα βήματα και το τρίξιμο των φύλλων, άρπαξαν τα όπλα τους και παρατάχθηκαν προς μάχη. Όταν είδαν τους Έλληνες φοβήθηκαν μήπως και αυτοί είναι Σπαρτιάτες. Όμως ο προδότης Εφιάλτης τους καθησύχασε λέγοντας στον Υδάρνη πως αυτοί είναι Φωκείς. Ο επι κεφαλής των Φωκέων πιστεύει πως ο στόχος της επίθεσης είναι το τμήμα του και διατάσσει να ανεβούν στην κορυφή του όρους , ώστε να αμυνθούν καλύτερα. Τα περσικά βέλη πέφτουν βροχή. Οι Πέρσες όμως είχαν άλλα σχέδια. Τους απομονώνουν εκεί και αδιαφορούν για αυτούς, διότι ο πραγματικός στόχος τους ήταν οι υπερασπιστές των Θερμοπυλών.

Χιλιάδες βάρβαροι διασχίζουν γρήγορα το μονοπάτι που κατέδειξε ο προδότης Εφιάλτης, ανεβαίνουν στην κορυφή και κατέρχονται απο τις πλευρές του Καλλιδρόμου όρους, πίσω απο την Ελληνική παράταξη. Το τέλος είναι θέμα χρόνου πλέον.

Για ακόμη μια φορά οι Έλληνες προδόθηκαν, "η ιστορία, δυχτυχώς, γράφεται και με την προδοσία".

Ο Λεωνίδας, ο Δημόφιλος και οι άλλοι Έλληνες αρχηγοί γνωρίζουν απο την αυγή τον επικείμενο θάνατο. Πρώτος ο μάντης Μεγιστίας απο την Ακαρνανία προφήτευσε απο το βράδυ τα μέλλοντα έσεσθαι.

Όμως και οι διάφοροι Έλληνες μισθοφόροι, οι οποίοι υπηρετούσαν στον στρατό του εχθρού, θεώρησαν καθήκον τους να πληροφορήσουν τον Λεωνίδα, για τα σχέδια των βαρβάρων. Λιποτάκτησαν την νύκτα απο το Περσικό στρατόπεδο και ανέφεραν το γεγονός της προδοσίας στον Λεωνίδα. Ο Διόδωρος μας αναφέρει κάτι που δεν λέει ο Ηρόδοτος. Πως ανάμεσα σε αυτούς που συνόδευαν τον Ξέρξη , υπήρχε κάποιος Τυρραστιάδας απο την Κύμη, προφανώς της Αιολίδος , ο οποίος απέδρασε απο τον στρατό των Περσών και επωφελούμενος απο το σκοτάδι, παρουσιάσθηκε στους άνδρες του Λεωνίδα και απεκάλυψε τα σχετικά με την προδοσία του Τραχινίου.

Οι Φωκείς έλειπαν. Την αυγή κατήλθαν απο τις κορυφογραμμές οι ημεροσκόποι , που παρατηρούσαν τις κινήσεις των αντιπάλων και πριν ξημερώσει ανήγγειλαν το δυσάρεστο νέο, οι οποίοι διέλυσαν και αυτήν την ελπίδα.

Τότε συγκαλείται επειγόντως πολεμικό συμβούλιο , το οποίο και διαπιστώνει την κρισιμότητα της καταστάσεως. Κάποιοι ήθελαν να πολεμήσουν και κάποιοι άλλοι ήθελαν να φύγουν.

Ο Ηρόδοτος αναφέρει : Ο Λεωνίδας, επειδή αντιλήφτηκε πως οι σύμμαχοι δεν είχαν καρδιά να μείνουν και να ριψοκινδυνεύσουν μαζί του εθελοντικά, τους πρόσταξε ν᾽ αποσυρθούν, όμως, είπε, για τον ίδιο δεν ήταν όμορφο να φύγει· μένοντας όμως εκεί, θ᾽ άφηνε πίσω του μεγάλη δόξα και δε θα έπαυε να είναι ευτυχισμένη η Σπάρτη. Γιατί η Πυθία είχε δώσει χρησμό στους Σπαρτιάτες, όταν πήγαν και ρωτούσαν γι᾽ αυτό τον πόλεμο, την πρώτη κιόλας στιγμή που ξεσηκώθηκε, πως ή οι βάρβαροι θα κάνουν άνω κάτω τη Λακωνία ή θα σκοτωθεί ο βασιλιάς τους (Μάλιστα αναφέρει και τον χρησμό αυτολεξεί όμως λόγω χώρου θα τον παραλείψω).

Κι ύστερ᾽ απ᾽ αυτά χώρισαν, κι άλλοι σηκώθηκαν κι έφυγαν, σκόρπισαν κι ο καθένας πήρε το δρόμο για τη δική του πόλη, όμως άλλοι πήραν την απόφαση να μείνουν εκεί μαζί με τον Λεωνίδα.

Γρήγορα κάποια Ελληνικά τμήματα αποχώρησαν και έφυγαν για να αποφύγουν την αιχμαλωσία. Παρέμειναν όμως οι Θεσπιείς υπο την ηγεσία του Δημοφίλου, υιού του Διαφρόμου, ο οποίος του απάντησε (στον Λεωνίδα) ότι θα μείνουν μαζί, με την θέληση τους, να πεθάνουν μαζί με τον Λεωνίδα, ως το τέλος. Ο μάντης Μεγιστίας, επίσης αρνείται να φύγει παρ'ότι ο Λεωνίδας δηλώνει ότι είναι ελεύθερος να αποχωρήσει, διότι δεν ήταν Σπαρτιάτης και επομένως θα ήταν περιττό να μείνει σε αυτή την κατάσταση που επρόκειτο να βρεθούν. Ο Μεγιστίας όντως ήταν Ακαρνάν, καταγόμενος απο το σπουδαίο μαντικό γένος, το οποίο έχει τις ρίζες του στον περίφημο ήρωα και μάντη της Μυκηναϊκής εποχής, τον Μελάμποδα. Οι στρατοί τότε απέδιδαν μέγιστη σημασία σε έναν καλό μάντη. Ο μάντης Μεγιστίας, όμως δείχνοντας ένα μεγαλείο ψυχής, ένα μοναδικό φιλότιμο ήθος , αρνείται να φύγει. Έστειλε πίσω μόνο τον μονάκριβο υιό του , που έπαιρνε μέρος στην εκστρατεία.

Ο Λεωνίδας, κατά την εκδοχή του Ηροδότου, απαγορεύει στους 400 Θηβαίους να φύγουν. Παρά την θέληση τους αυτοί θα παραμείνουν όμηροι, διότη ήταν φίλοι των Περσών.

[τούτων δὲ Θηβαῖοι μὲν ἀέκοντες ἔμενον καὶ οὐ βουλόμενοι (κατεῖχε γάρ σφεας Λεωνίδης ἐν ὁμήρων λόγῳ ποιεύμενος)]

Για δύο απο τους τριακόσιους Σπαρτιάτες, τον Εύρυτο και τον Αριστόδημο αναφέρεται στα κείμενα ότι είχαν δύο επιλογές. Μπορούσαν , κρατώντας την ίδια στάση ή να σωθούν γυρίζοντας μαζί στην Σπάρτη καθώς ο Λεωνίδας τους έδωσε άδεια να φύγουν απο το στρατόπεδο, ή αν δεν ήθελαν να γυρίσουν στην πατρίδα , να πεθάνουν μαζί με τους υπολοίπους. Έτσι, ενώ μπορούσαν να κάνουν το ένα ή το άλλο, δεν θέλησαν να έχουν την ίδια γνώμη , πήραν διαφορετικές. Ο Εύρυτος απο την μεριά του, μαθαίνοντας την κυκλωτική κίνηση των Περσών, ζήτησε την πανοπλία του, την φόρεσε και διέταξε τον είλωτα του να τον οδηγήσει στους μαχόμενους και μόλις έφτασαν ο οδηγός του έτρεξε και έφυγε βιαστικά, αυτός όμως ρίχθηκε στο πλήθος μέσα και σκοτώθηκε. Αντίθετα ο Αριστόδημος , καθώς του έλειπε κουράγιο , έσωσε την ζωή του.

Λένε επίσης πως και ένας άλλος απο αυτούς τους τριακόσιους επέζησε. Το όνομα του ήταν Παντίτης και πως με το που γύρισε και αυτός στην Σπάρτη , έπεσε σε ανυποληψία και για αυτό κρεμάσθηκε.

Η απάντηση του Διηνέκη προς έναν Τραχίνιο είναι χαρακτηριστική. Του είπε ο Τραχίνιος όταν οι βάρβαροι ρίχνουν με τα τόξα τους, τα αμέτρητα βέλη τους κρύβουν τον ήλιο τόσο μεγάλο είναι το πλήθος τους.

Ο Διηνέκης απάντησε, περιφρονώντας το πλήθος των Μήδων, ότι τα νέα που τους έφερνε ο ξένος απ᾽ την Τραχίνα ήταν όλα ευχάριστα γι᾽ αυτούς, αφού με τους Μήδους να κρύβουν τον ήλιο θα δοθεί η μάχη εναντίον τους στη σκιά κι όχι κάτω από τον ήλιο.

Ο ποταμός των βαρβάρων είναι ακατάσχετος. Σκοτώνονται συνεχώς, αλλά και όλο περισσότεροι έρχονται. Οι αξιωματικοί των βαρβάρων τους ωθούν στη μάχη , κτυπώντας μαστίγια. Πολλοί πέφτουν στην θάλασσα και πνίγονται. Ο αγώνας διεξάγεται επάνω στα πτώματα και σε ποδοπατημένους ζωντανούς στρατιώτες. Οι Έλληνες προχωρούν διότι ξέρουν ότι απο τα νώτα τους , έρχεται ο Υδάρνης. Τα δόρατα των Ελλήνων σπάνε. Το γερό ξύλο δεν αντέχει τόσα πολλά χτυπήματα. Σύρονται τότε τα ξίφη, με τα οποία πλέον πολεμούν οι Έλληνες , που έχουν ανέλθει σε ένα μικρό ύψωμα, δίπλα στις πηγές.

Κάποια βέλη κτυπούν τον Λεωνίδα. Ο Βασιλεύς πέφτει νεκρός.

[7.224.1] καὶ Λεωνίδης τε ἐν τούτῳ τῷ πόνῳ πίπτει ἀνὴρ γενόμενος ἄριστος,

Τότε οι Σπαρτιάτες κάνουν κύκλο γύρω του και υπερασπίζουν τον νεκρό. Η μάχη γύρω απο το σώμα του Λεωνίδα είναι ομηρική. Διεξάγεται σώμα με σώμα. Τέσσερεις φορές οι Έλληνες απώθησαν τους Πέρσες σώζοντας με ηρωισμό τους το κορμί του σκοτωμένου Βασιλιά. Όταν όμως εμφανίσθηκε στα νώτα τους ό στρατός του Υδάρνη με τον Εφιάλτη , ο αγώνας έλαβε τέλος. Οι Έλληνες άλλαξαν τακτική. Επέστρεψαν πάλι στο πιο στενό σημείο πίσω απο το τείχος , όλοι μαζί, εκτός απο τους Θηβαίους. Στο σημείο αυτό υπάρχει ένας λοφίσκος , εκεί όπου τώρα βρίσκεται ο λίθινος λέων προς τίμήν του Λεωνίδα, και που ήταν η έσχατη γραμμή της άμυνας τους. Οι χιλιάδες των βαρβάρων δεν τολμούν να συμπλακούν με τους ελάχιστους Έλληνες που τους περιμένουν , οι οποίοι αν και κυκλωμένοι απο παντού, πολέμησαν με τα ξίφη , με αρετή , και έπεσαν όλοι νεκροί γύρω απο τον νεκρό αρχηγό τους. Χαρακτηριστικά μας λέει ο Ηρόδοτος πως πολέμησαν με τα ξίφη όσοι τα είχαν και με τα δόντια όσοι δε τα είχαν . Η κίνηση του Κυναίγειρου στον Μαραθώνα , επαναλαμβάνεται στις Θερμοπύλες. Ανατριχιαστική η περιγραφή του Ηροδότου..

Ο Ξέρξης και οι Πέρσες στρατηγοί σκέπτονται ότι δεν τους συμφέρουν περισσότερες απώλειες και φοβούμενοι την αρετή των Ελλήνων αποφασίζουν να μην επιτεθούν αλλά να παρατάξουν χιλιάδες τοξότες σε απόσταση βολής και να χτυπούν αδιάκοπα τον λοφίσκο. Τα βέλη πράγματι κρύβουν τον ήλιο. Και λίγο λίγο όλοι οι Έλληνες , πέφτουν νεκροί γύρω απο τον αρχηγό τους.

Την επομένη της πτώσεως των Θερμοπυλών ο Ξέρξης επισκέπτεται το πεδίο της μάχης. Βλέπει το πλήθος των νεκρών βαρβάρων και καταρρέει ψυχολογικώς. Τότε αναζητεί το πτώμα του Λεωνίδα πατώντας επί πτωμάτων στην κυριολεξία. Διατάσσει να του κόψουν το κεφάλι και να το καρφώσουν σε έναν πάσσαλο. Πράξη βαρβαρική, ανήθικη και με έλλειψη μεγαλείου.

Οι Θηβαίοι ήταν οι μόνοι που διεσώθησαν υπο τον Λεοντιάδη. Όταν σκοτώθηκε ο Λεωνίδας και οι Σπαρτιάτες, τραβήχθηκαν στον μικρό λοφίσκο, ο οποίος βρίσκεται απέναντι απο το σημερινό μνημείο των Θερμοπυλομάχων , οι Θηβαίοι με υψωμένα τα χέρια προχώρησαν προς τα εμπρός , μερικοί όμως σκοτώθηκαν απο τα κτυπήματα των Περσών και οι υπόλοιποι στιγματίσθηκαν με πυρωμένο σίδερο, που έφερε την βασιλική σφραγίδα, ενώ τον ίδιο εξευτελισμό υπέστη και ο αρχηγός τους ο Λεοντιάδης. Έχουμε έναν εξευτελιστικό στιγματισμό των Θηβαίων , με την ακριβή σημασία του όρου.

Ο Εφιάλτης, αφού πρόδοσε στον Ξέρξη το μονοπάτι και σκότωσε έτσι τους Έλληνες πολεμιστές που είχαν μείνει εκεί, φοβήθηκε και διέφυγε στην Θεσσαλία. Τότε επικηρύχθηκε απο τους Πυλαγόρες Αμφικτύονες. Αργότερα όταν κατέβηκε στην Αντικύρη, σκοτώθηκε απο κάποιον Τραχίνιο, που τον έλεγαν Αθηνάδη, ο οποίος αν και σκότωσε τον Εφιάλτη για άλλη αιτία, τιμήθηκε δεόντως απο τους Λακεδαιμονίους.

Φαίνεται, πως απο μια Θεία Δική, αυτό το άτιμο τέλος ταιριάζει σε όλους τους προδότες.